Europa Centraal #2

Wie dacht dat de populistische golf in Europa gestopt was, werd vanmorgen met een kater wakker. De Hongaren gingen gisteren naar de stembus en bezorgden Viktor Orban, ‘de gevaarlijkste man van Europa’, een klinkende overwinning. De uitslag was geen grote verrassing. De coalitie van Fidesz en de Christendemocraten KDNP ging al sinds de vorige verkiezing in 2014 onafgebroken aan de leiding in de peilingen. Gisteren haalden ze 48,85 procent van de stemmen, goed voor 133 van de 199 zetels. Daarmee behoudt Orban (net) zijn absolute meerderheid en kan hij de Grondwet zonder moeite aanpassen. Ook de extreem-rechtse Jobbik (‘Beweging voor een Beter Hongarije’) deed het met bijna 20 procent goed. Het resultaat geeft Orban genoeg munitie om ook de komende jaren de confrontatie met ‘Brussel’ te blijven zoeken. Andere Europese nationalistische politici waren er dan ook snel bij om Orban te feliciteren.

Propaganda 

Orban heeft een stevige greep op de media. Zijn campagnemachine wordt geleid door zijn kabinetschef, de controversiële Antal Rogán. In de aanloop naar de verkiezingen trok Orban van leer tegen immigranten, de EU en joden, en dan met name de in Hongarije geboren, Amerikaanse (en joodse) miljardair George Soros. In januari en februari besteedde de Hongaarse 8,1 miljoen euro aan propaganda tegen Soros en er kwam zelfs een speciaal anti-Soros wetsvoorstel.

Eerder dit jaar onderzocht het Europees Parlement o.l.v. Europarlementariër Judith Sargentini (De Groenen/Groen Links) de situatie in Hongarije. Aanstaande donderdag presenteert de parlementscommissie haar conclusies. Die zal Orban ongetwijfeld negeren. De Hongaarse premier laat geen gelegenheid ongebruikt om (soms samen met Polen) de EU aan te vallen. Toch is zijn houding nogal dubbel. The Economist vat die hypocrisie mooi samen: “Van maandag tot en met vrijdag voert Viktor Orban campagne tegen de EU, en in het weekend neemt hij haar subsidies in ontvangst.” In Brussel staat Orban niet alleen: hij is lid van de Europese Volkspartij (EVP), net als de president van de EC, Jean-Claude Juncker. De EVP steunt hem openlijk, maar misschien is nu de tijd aangebroken om Orban de wacht aan te zeggen.

Met de overwinning van Orban dit weekend lijkt de democratie in gevaar. Maar hoe ziet dat er eigenlijk uit, zo'n ‘dictatuur?’ The New Statesman nam er een kijkje.

Ook de afgelopen week bleef Martin Selmayr nog steeds Europa’s hoogste ambtenaar en Europa’s grootste twistappel (zie Europa Centraal #1). De Europese Commissie blijft als een man achter de Duitser staan, maar graaft zich ondertussen steeds verder in. Ze gaf woensdag antwoord op de 61 vragen van het EP over Selmayrs flitsbenoeming. Daar nam het Parlement geen genoegen mee en kwam met liefst 129 amendementen.

De Europarlementariërs stemmen op 16 april over de kwestie. Het is nu niet duidelijk of er een meerderheid voor opstappen van Selmayr is. Zelfs als dat wel het geval zou zijn, dan heeft dat juridisch geen gevolgen. Het Parlement heeft geen zeggenschap over ambtelijke benoemingen. De Commissie kan hoe dan ook blijven zitten. De voorzitter, Jean-Claude Juncker, heeft evenmin iets te verliezen — de Luxemburger gaat volgend jaar met pensioen. Maar toch: ook als de resolutie niet wordt aangenomen, gaat de Europese Commissie behoorlijk verzwakt haar laatste jaar in.

Vorige week schreef ik over de onzekerheid over twee grensproblemen aan de rand van de EU: de grens tussen Ierland en het VK en de confrontaties tussen Griekenland en Turkije (zie Europa Centraal N° 1). Deze week was er onrust aan de Frans-Italiaanse grens. Nadat Franse gewapende douanebeambten het buurland waren binnengekomen om een drugstest op een migrant uit te voeren, brak er een diplomatieke rel uit. De Italiaanse politiek en media waren woedend over de Blitz. Het escaleerde snel: Rome riep de Franse ambassadeur op het matje, terwijl het parket in Turijn een gerechtelijk onderzoek instelde. De verantwoordelijke minister, Gérald Darmanin moest zijn excuses aanbieden en zal ergens in de komende dagen naar Italië gaan om de ruzie bij te leggen.

Frankrijk heeft juist deze week de Europese Commissie ingelicht dat de grenscontroles opnieuw verlengd worden, dit keer tot 30 oktober. De controles werden ingevoerd na de aanslagen in november 2015. Ook andere landen (Duitsland, Oostenrijk, Denemarken, Zweden en Noorwegen) controleren de grenzen, en hebben zo de facto een einde gemaakt aan het Schengenverdrag.

Over grensgeval gesproken: de Europese Unie financierde een videoclip die de jeugd uit Guinee duidelijk maakt dat ze vooral niet naar Fort Europa moet komen. In het nummer ‘Falé’ (‘brug’) waarschuwen de Guinese rappers van de groep Degg J Force 3 hun jonge landgenoten voor de gevaren onderweg. Guinee is een van de minst ontwikkelde landen ter wereld. Vorig jaar vormden Guineeërs de derde grootste groep vluchtelingen die naar Europa probeerde te komen, na Syriërs en Nigerianen. 

De clip (budget: 15.000 dollar) ziet er goed uit, het nummer klinkt aantrekkelijk, maar de boodschap is minder gelikt: “Doe het niet, het komt wel goed. Blijf”. Zelfs Viktor Orban zou trots zijn op dit muzikale initiatief van de EU…

Emmanuel Macron wil het recept dat hij gebruikte om de Franse politiek omver te gooien, ook bereiden in de Europese keuken. Daarom begon zijn partij LREM gisteren de ‘Grote Europese Mars’. De komende vijf weken gaan vrijwilligers langs de (zorgvuldig geselecteerde) Franse deuren om “gedachten, ideeën en kritiek” over de EU te verzamelen. De inventarisatie dient als basis voor de campagne voor de Europese Verkiezingen volgend jaar.

Voor Macron is de ‘mars naar Brussel’ de eerste stap op weg naar een nieuwe Europese Unie. Macron wil ook het EP opschudden. LREM is nu nog niet vertegenwoordigd in het Europees Parlement (EP), maar hoopt er volgend jaar de grootste Franse partij te worden (dat is nu nog het Front national). In het Straatsburgse-Brusselse amfitheater bekijken de gevestigde partijen zijn ambities vooralsnog met scepsis. Achter de schermen onderhandelen LREM'ers al een tijdje met verschillende pro-Europese partijen, zoals bijvoorbeeld de liberale fractie Alde (met o.a. VVD en D66) over aansluiting. De leider van die partij, Guy Verhofstadt, nam gisteren in Brussel deel aan de lancering van de ‘Mars’, een teken dat die onderhandelingen misschien al in een vergevorderde fase zijn.

Carlos Puigdemont is op borgtocht vrijgelaten na zijn arrestatie in Duitsland. Het delict ‘rebellie’, waar Spanje hem voor wil berechten, bestaat niet in Duitsland. Daarom besloot het hof van de deelstaat Sleeswijk-Holstein tot vrijlating op borgtocht. Puigdemont mag het land niet uit, en zal zich voorlopig in Berlijn vestigen. De uitspraak is een nederlaag voor de Spaanse regering. 

Dankzij een tip van de Nederlandse collega’s kan de Deense belastingdienst binnenkort ruim anderhalf miljoen euro bijschrijven. Sinds een paar jaar wisselen belastingdiensten steeds meer gegevens met elkaar uit. Belastingontwijken wordt daarmee een stuk lastiger. De eerste ‘slachtoffers’ zijn meer dan duizend voormalige Uberrijders. Vorig jaar stopte Uber in Denemarken zijn activiteiten vanwege strengere overheidsregels. Het bedrijf is gevestigd in Amsterdam en dat is de reden dat de Nederlandse fiscus informatie had over de Deense chauffeurs. Van de 1195 gevallen die Kopenhagen ontving, krijgen er op drie na een naheffing. Tachtig procent van de chauffeurs riskeert ook strafvervolging, omdat ze tegelijkertijd uitkeringen ontvingen. Ze moeten in totaal 11,3 miljoen Deense kroon terugbetalen (ruim anderhalf miljoen euro). Een duur ritje…

Over Brussel zijn de meningen zwart-wit: of je vindt het helemaal niks, of je raakt verknocht aan de groezeligheid en chaos van de Europese hoofdstad. Waar echter niemand aan went is de slechte staat van de wegen. De Brusselaar Anton Schuurmans vraagt nu op een ludieke manier aandacht voor het slechte onderhoud van de straten. Hij vult de gaten op met bloemen en planten, een actie die de hashtag #flowerpothole kreeg.

+++ Eurocommissaris Frans Timmermans bezoekt vandaag (maandag) Polen om daar te praten over de “rule of law”. Mogelijk zal Warschau water bij de wodka doen en de Brussel tegemoet komen in de aanpassing van wetten die indruisen tegen de ‘waarden van de EU’ +++ In Frankrijk staken de spoorwegen vandaag, vrijdag en zaterdag. Air France legt het werk neer op dinsdag en woensdag. De regering van Edouard Philippe zal (voorlopig) niet wijken voor de protesten: “We gaan door tot het einde.” +++ Ruim een maand na de verkiezingen heeft Italië nog steeds geen nieuwe coalitie. Sinds WO2 zat het land 2159 dagen (bijna zes jaar) zonder regering. Dat lijkt lang, maar is zo'n zeven maanden korter dan Nederland. +++ De inflatie in de eurozone bedroeg in maart 1,4% op jaarbasis, 0,3 procentpunt meer dan in februari. +++ De werkloosheid in de eurozone daalde in februari naar 8,5 procent, het laagste percentage in tien jaar. Griekenland had met 20,8% nog altijd de meeste werklozen, Tsjechië met 2,4 procent de minste. +++ Flevoland heeft de duurste landbouwgrond van de hele Europese Unie. Het huren van een hectare kost daar 1.536 euro per jaar. Voor datzelfde bedrag kan een boer in Letland, de goedkoopste regio, 33 keer zoveel land huren. +++ Tsjechië heeft geen zin om voor Griekenland te betalen. Maar dat is geen reden om uit de EU te stappen: een Czexit komt er niet. Daar heeft de regeringspartij ANO onlangs voor gezorgd. +++ Vanaf deze week moeten alle nieuwe auto’s in Europa uitgerust zijn met het eCall systeem: een knop die de hulpdiensten informeert bij een ongeluk. +++ Portugal produceerde in maart meer dan 100 procent van zijn energiebehoefte met hernieuwbare energie, met een maximum van 143 procent op 11 maart. Nederland steekt daar met zes procent in 2017 schamel bij af. Omdat Portugal slecht is aangesloten op de Europese elektriciteitsnetwerken, kon het overschot niet geëxporteerd worden. +++ Oostenrijk en China sloten gisteren (zondag) een “vriendelijk, strategisch partnerschap”. President Van der Bellen zou graag een panda meenemen naar de Weense dierentuin. Premier Mark Rutte is de hele week bij de Chinezen op bezoek, met in zijn kielzog een grote handelsdelegatie. +++ Britse vissers beginnen ongerust te worden over de gevolgen die Brexit voor hun sector zal krijgen. In Urk, waar veertig procent van de economie bestaat uit de visserij, wordt ook gevreesd voor de negatieve impact van Brexit. Het voormalige eiland is een van de regio’s die het meest zullen lijden onder het vertrek van de Britten. +++ Mevrouw Merkel gaat naar Washington. De Bondskanselier komt eind deze maand langs bij Donald Trump, een tweede generatie Duitse immigrant. Misschien kan Macron de deur openhouden voor haar: de Franse President brengt net iets eerder, van 23 tot en met 25 april, een staatsbezoek aan de VS, het eerste staatsbezoek dat Trump organiseert.

Dank voor het lezen van deze nieuwsbrief. Wilt u ook de volgende nummers blijven ontvangen? Wordt dan lid! Voor slechts twee euro per maand krijgt u wekelijks het laatste nieuws over Europese zaken. Abonneren kan hier. Vragen of opmerkingen zijn welkom op eunews@devries.fr.