Europa Centraal #3

Welkom bij Europa Centraal N° 3, uw wekelijkse dosis Europanieuws. Wilt ook de volgende edities ontvangen? Voor slechts twee euro per maand bent u abonnee. Lid worden kan hier.

Deze week: Macron in het Europees Parlement — Hommeles in Hongarije — Duitsland is cool! — Facebooks Brusselse Lobby

Na de verkiezing van Emmanuel Macron in mei 2017 haalden pro-Europeanen opgelucht adem. De redder van het continent, nee, de Messias, was eindelijk gekomen! De nieuwe President ging voortvarend van start en leek al snel de leiding te nemen in de vernieuwing van Europa. 

Nu, bijna een jaar later, stuit zijn voortvarendheid op steeds meer verzet. Macron probeert te redden wat er te redden valt. Zijn komst vanmorgen naar het Europees Parlement in Straatsburg kwam dan ook op een goed moment. Hij leek erg in zijn nopjes met de uitwisseling met de Europarlementariërs: “Toen ik nog minister was, vond ik dat debatteren in de Assemblée altijd erg leuk”. In eigen land kan hij dat niet meer doen. Sinds 1875 is het verboden voor een Franse president om in de gebouwen van de Assemblée en de Senaat te komen.

Ook al stelde hij vandaag weinig nieuws voor, Macron probeerde de leidersrol opnieuw naar zich toe te trekken. “Ik ben van een generatie die geen oorlog heeft meegemaakt”, zei hij — drie dagen nadat hij opdracht gaf Syrië te bombarderen. Het model van Europa is “uniek in de wereld. Het is machtig en breekbaar tegelijk.” Keer op keer hamerde Macron op de ‘Europese soevereiniteit’, zonder duidelijk te maken wat dat precies inhoudt. Hij wil hoe dan ook haast maken met hervormingen. Ook sprak hij over de ‘Europese Burgerraadplegingen’ die hij vandaag in eigen land lanceert. Deze publieke debatten over de toekomst van Europa moeten de komende maanden in alle lidstaten (behalve in Hongarije) plaatsvinden. Meer daarover volgende week in Europa Centraal.

Het heikele onderwerp van een begroting voor de eurozone stipte hij slechts kort aan, waarschijnlijk om Angela Merkel niet tegen de haren in te strijken. Gisteravond verwierp Merkels partij een van Macrons stokpaardjes, de oprichting van een Europees Monetair Fonds. Vandaag zei Macron dat Frankrijk juist meer wil betalen aan de EU, ongetwijfeld een vloek in de oren van Mark Rutte en zijn zeven dwergen.

Na zijn speech waren de fractieleiders aan het woord. Hun toon varieerde van beleefd (Manfred Weber, EVP), via vlijend (Verhofstadt, ALDE, die hoopt dat Macron zich volgend jaar bij zijn fractie aansluit) naar ronduit hard. Philippe Lamberts (Groenen) haalde uit naar de hypocrisie in eigen land van de Franse president. Macron reageerde als door een bij gestoken: “Uit respect voor dit Parlement kan ik u niet toestaan deze domheden en onwaarheden te verkondigen!”

Aan het einde maakte Macron nog even duidelijk dat er geen einde komt aan het ‘verhuiscircus’ en dat het Europees Parlement in Straatsburg blijft zetelen. Hij werd bedankt voor het debat met een staande ovatie.

Na Macrons speech vanmorgen vroeg ik een aantal Nederlandse en Belgische Europarlementariërs naar hun mening. Bas Eickhout (Groen Links) vond het “zoals verwacht een persoonlijk, passievol, pro-Europees verhaal mooi gebaseerd op waarden. Hiermee blijft Macron leidend op toekomstvisie EU, maar de Duitse stilte maakt hem duidelijk terughoudend om verder voor de troepen uit te lopen.” Eickhouts Belgische fractiegenoot, Bart Staes vond dat Macron “mooie aandachtspunten [had], maar: tussen droom en daad staan wetten en praktische bezwaren in de weg… ” Dennis de Jong (SP/GUE/NGL) noemt Macron een reus op lemen voeten. Hij “laat gewone mensen in de kou staan”.

Agnes Jongerius (PvdA/S&D) waardeert het dat Macron lovende woorden had voor haar werk als rapporteur van de detacheringsrichtlijn. Maar “hoe zit het met het regime van de vrachtwagenchauffeurs in Nederland, Frankrijk en Roemenië?“ vraagt zij zich af. “De daadkracht die Macron toont voor Europa is aantrekkelijk, maar dit masker moet ons niet verblinden. Ik wil geen woorden, maar daden voor een sociaal Europa.”

Esther de Lange (CDA/EVP) noemt de speech “een ambitieus betoog dat met vertrouwen en realiteitszin de toekomst in kijkt.” De Lange vindt het opvallen dat “Macron amper aandacht besteedde aan grote stappen vooruit in de eurozone en bankenunie. De door Macron voorgestelde convergentiecriteria op sociaal en fiscaal gebied kunnen op het eerste gezicht niet op onze steun rekenen.” Tot slot Alexander Pechtold (D66). Die is weliswaar geen Europarlementariër, maar wel een potentiële partijgenoot van Macron. Pechtold vond het een “krachtige toespraak. Wij Europeanen willen samen vooruit”.

Het debat met Macron was de vierde ontmoeting in het kader van #FutureofEurope. Daarvoor zijn alle Europese regeringsleiders uitgenodigd. Volgende maand is het de beurt aan België (3 mei) en Luxemburg (29 mei). Bondskanselier Angela Merkel komt in november. Donderdag ontvangt ze Macron in Berlijn om te praten over de toekomst van de EU.

Met nog een klein jaar te gaan tot de Europese Parlementsverkiezingen (23-26 mei 2019) ontstaan er steeds meer pan-Europese bewegingen. Een daarvan is Volt, een ‘progressieve’ jongerenbeweging met nu ruim drieduizend leden die gemiddeld dertig jaar oud zijn. Ze willen volgend jaar meedoen aan de Europese Verkiezingen.

Aan de andere kant van het spectrum staat de 92-jarige Valéry Giscard d'Estaing, van 1974 tot en met 1981 President van Frankrijk. Hij lanceerde vorige week Re-Imagine Europa (niet te verwarren met het gelijknamige programma van poptempel Paradiso in Amsterdam). De in Brussel gevestigde denktank heeft als doel “het promoten van een helderder visie van Europa”. Zo pleit Giscard voor een kleinere EU, gevormd door de harde kern van de zes oprichters (Frankrijk, Duitsland, Italië en de Benelux), aangevuld met Portugal en Spanje. Opmerkelijk detail: In de Raad van Advies van Re-Imagine zitten onder andere oud-premier Wim Kok en NRC-journalist Caroline de Gruyter.

Na de overwinning van Viktor Orbans partij (zie Europa Centraal 2), zal de democratisch gekozen autocraat als eerste de ‘Stop Soros’ wetten doorvoeren. Het pro-regeringsblad Figyelö publiceerde deze week alvast een lijst met 200 ‘Soros huurlingen’. Het was een zwarte week voor de persvrijheid. Journalisten van de staatszender M1 gaven toe dat ze in de aanloop naar de verkiezingen berichten verzonnen over de dreiging van migranten, om de bevolking bang te maken. Het tachtig jaar oude dagblad Magyar Nemzet, een van de laatste kritische media, verscheen vrijdag voor het laatst. Het werd gesloten vanwege financiële problemen. 

Volgens de OVSE verliepen de parlementsverkiezingen vorige week niet helemaal eerlijk. “Dank voor uw bijdrage” zei Orban over de kritiek. Ook het Europees Parlement heeft zware kritiek. Na ruim een jaar onderzoek presenteerde de commissie Burgerlijke vrijheden (LIBE) afgelopen donderdag een rapport [PDF] over de situatie in het land. Het onderzoek stond onder leiding van de Nederlandse Europarlementariër Judith Sargentini (GroenLinks). De conclusie was niet mals: “In Hongarije is sprake van een systematische bedreiging van de democratie, de rechtsstaat en fundamentele vrijheden.” De LIBE-commissie vraagt daarom de artikel 7 procedure te starten. Daarmee zou het land op termijn zijn stemrecht kunnen verliezen.

Na de Europese Verkiezingen volgend jaar treedt ook een nieuwe Commissie aan. Over de opvolgers van Juncker, Tusk, Tajani en Draghi wordt al druk gespeculeerd. De site VoteWatch vroeg meer dan duizend mensen in de Brusselse bubbel te voorspellen wie de nieuwe Europese leiders zullen zijn. Ze waren het over een ding eens: het worden weer vier blanke mannen. Brexit-onderhandelaar Michel Barnier (EVP) lijkt de beste papieren te hebben om President van de Commissie te worden. Als nieuwe voorzitter van het Parlement valt de naam Manfred Weber (EVP) regelmatig. De Duitser Jens Weidmann maakt kans Mario Draghi op te volgen als president van de ECB. Tot slot circuleert voor de post van ‘Europese President’, dat wil zeggen de voorzitter van de Europese Raad, al een tijdje de naam van Mark Rutte. De Nederlandse premier ontkent in alle Europese talen naar Brussel te willen.

Duitsland is cool! Althans, volgens The Economist. Het Britse weekblad wijdt een speciale bijlage aan de ‘Nieuwe Duitsers’. Het land wordt opener, maar ook gefragmenteerder. Duitsland “zit in een proces van een grote transformatie naar een pluralistische samenleving”. Het is niet allemaal koek en ei, maar onder de juiste leiding “kan het een model voor het Westen zijn”.

Volgens het blad is het nieuwe officieuze volkslied van Duitsland nu “Be Deutsch” van de Duitse collega van Arjen Lubach, Jens Böhmermann.

Na de verklaringen bij de Senaat en het Huis van Afgevaardigden in Washington, wil het Europees Parlement ook een hartig woordje spreken met Facebookbaas Mark Zuckerberg. Hij moet zich in Straatsburg komen verantwoorden voor de lucratieve datahandel, die hem de vijfde plek bezorgde op de lijst van rijksten der aarde. Het EP wil graag weten wat er met de gegevens gebeurt van de 374 miljoen Europeanen die een Facebookaccount hebben. Tot nu toe heeft Facebook toegegeven dat er 2,7 miljoen EU-burgers getroffen zijn door het datalek. Een petitie om Zuckerberg naar Europa te halen, heeft al meer dan zestigduizend handtekeningen. Zuckerberg zelf heeft nog niet gereageerd op de uitnodiging.

De Europese instellingen hebben hun eigen versie van Facebook: iedereen die vriendjes wil worden, kan zich inschrijven in het Transparantieregister. Ook Facebook staat daar in. Sinds 2013 zijn de lobbyactiviteiten van het bedrijf, net als die van Microsoft en Google, flink toegenomen. Vorig jaar ging het om een bedrag tussen de 2,25 miljoen en 2,5 miljoen euro. Dat is al vijf keer zoveel als in 2015. Het lijkt heel wat, maar het is nog geen kwart van wat het bedrijf in Washington uitgeeft aan lobbyactiviteiten. In Brussel houden vijftien mensen (goed voor 7,2 FTE’s) zich bezig met het dingen naar de hand van de Europeanen.

+++ Iets meer dan de helft van alle babies in Nederland wordt buiten het huwelijk geboren. In Frankrijk is dat zestig procent, het hoogste van de EU. Scandaleux ! De Grieken zijn het braafst: daar vindt nog niet een op de tien geboortes plaats buiten het huwelijk. In de meeste lidstaten is het aantal buitenechtelijke kinderen sinds 2000 flink gestegen. +++ Britten die in Frankrijk wonen waren not amused op een Brexit-bijeenkomst op Hare Majesteits ambassade in Parijs. “Ik ging er naar toe om gerust gesteld te worden, maar ik kwam er doodsbang vandaag”, zei een van de bezoekers. +++ Toe aan een nieuwe baan? Het VK zoekt onderhandelaren die vrijhandelsverdragen met Azië, Australië en Amerika gaan regelen. Het eerste jaar hoeft u (officieel) niets te doen. Het echte onderhandelen mag pas beginnen op 30 maart 2019, de dag van de Brexit. Aanvangsalaris: £120.000. Meer info hier. +++ In Zweden (en nergens anders) lijden honderden mensen aan het uppgivenhetssyndrom. Een reportage over deze mysterieuze ziekte won deze week een World Press Photo Award. +++ De minister van buitenlandse zaken van Slowakije, Tomas Drucker, is vanmorgen opgestapt. Hij was pas een maand in functie. Duizenden mensen gingen zondag de straat op om het ontslag te eisen van de hoogste politiechef, na de moord op journalist Jan Kuciak in februari j.l.. +++ 24 EU Landen gaan samenwerken op het gebied van kunstmatige intelligentie. Ze willen concurreren met China en de VS en pleiten voor een menselijke controle over slimme robots. +++ In de maanden januari en februari exporteerde de eurozone voor 299,7 miljard aan goederen naar landen buiten de EU, een stijging van vier procent ten opzichte van februari 2017. Daarvan nam Nederland 25 miljard (+13%) voor zijn rekening. België exporteerde in dezelfde periode 19,1 miljard (+14%). +++ Morgen (woensdag) stemt het EP over de benoeming van Martin Selmayr (zie Europa Centraal 1 en 2). De Europese Commissie hoeft niet naar het EP te luisteren, maar schaatst op dun ijs. +++ 

Heeft u vragen of ideeën over ‘Europa’? Stel ze op eunews@devries.fr en ik ga voor u op zoek naar antwoorden in het Europese labyrinth.

Dank voor het lezen van deze nieuwsbrief. Wilt u ook de volgende nummers blijven ontvangen? Word dan lid! Voor slechts twee euro per maand krijgt u wekelijks het laatste nieuws over Europese zaken. Abonneren kan hier. Gebruikt u liever Paypal? Klik dan hier. Vragen of opmerkingen zijn welkom op eunews@devries.fr.