Europa Centraal #5

Welkom bij Europa Centraal N° 5, uw regelmatige dosis Europa. Excuses voor de afwezigheid van deze nieuwsbrief in de afgelopen maand. Het zijn niet alleen chaotische weken in de EU, maar ook in mijn Parijse kantoor. Mea culpa!

Deze aflevering: Merkel onder druk —  Sterke afname asielzoekers — Schotland in de EU?

Steun voor slechts twee euro per maand deze nieuwsbrief. Doneren kan hier.

Bondskanselier Angela Merkel heeft twee weken uitstel van executie gekregen. Berlijn* was afgelopen donderdag in rep en roer toen haar Beierse zusterpartij, de CSU, dreigde Merkel te laten vallen vanwege de migrantencrisis. Horst Seehofer, Merkels minister van Binnenlandse Zaken, wil vluchtelingen tegenhouden aan de Duitse grens. Merkel weigert dat en wil een oplossing in Europees verband.

Of ze die gaat vinden is de vraag. Merkel, sinds 2005 aan het hoofd van Europa’s grootste land, is verzwakt uit de laatste verkiezingen gekomen. Ze is bezig aan haar laatste termijn, maar hoe lang die nog duurt is onduidelijk. Merkel “vecht voor haar politieke leven”.

Vandaag ontmoeten Angela Merkel en Emmanuel Macron elkaar op het Slot Meseberg, ten noorden van Berlijn. Daar vindt de jaarlijkse gezamenlijke Frans-Duitse ministerraad vandaag plaats. Het was de bedoeling dat de twee leiders het daar eens zouden worden over hervormingen voor de eurozone. Ze hadden hun voorstellen dan volgende week kunnen presenteren op de Eurotop in Brussel. Waarschijnlijker is dat de migrantenkwestie de besprekingen zal domineren. Beide leiders zullen in ieder geval proberen een gezamenlijke koers te bepalen, maar een manier moeten vinden om Italië tegemoet te komen.

Mogelijk komt er op het barokke kasteel nog een ander heikel punt aan bod: de zetel van het Europees Parlement. Merkel zei vorige week dat de activiteiten van het Europarlement zich beter kunnen “concentreren op één plek” en niet op twee (of eigenlijk drie) zoals nu. Daarmee liet zij doorschemeren dat Brussel de definitieve plek van het EP zou moeten worden. De burgemeester van Straatsburg reageerde geschrokken: “Je suis consterné”.

De Duitse politieke crisis was voor Trump aanleiding om weer eens wat fake news de wereld in te sturen. Hij had het dubbel fout: de Duitsers keren zich niet tegen de regering, en bovendien is de Duitse criminaliteit op het laagste niveau sinds 1992.

De nieuwe Italiaanse regering zit er amper drie weken, maar heeft heel Europa al in de houdgreep. De affaire met het schip Aquarius is een metafoor voor het continent: een stuurloos schip waar niemand verantwoordelijkheid voor wenst te nemen. Ook hier staan de beste stuurlui aan wal. Zo wil de Italiaanse oud-premier Matteo Renzi wil dat zijn opvolger, de relatief onbekende Giuseppe Conte, op de Europese Top van volgende week voorstelt dat zijn land een korting krijgt op de EU-bijdrage ter hoogte van de fondsen die lidstaten ontvangen die geen migranten willen opnemen.

Met alle aandacht voor migratie zou je denken dat de EU overspoeld wordt door vluchtelingen en ‘gelukszoekers’. Niets is minder waar. Het aantal asielaanvragen in 2017 daalde ten opzichte van 2016 met liefst 44 procent, naar 728.470 (tegen 1.3 miljoen het jaar ervoor). Dat bleek gisteren uit het jaarverslag van het Europese Asielbureau [PDF]. Duitsland ontving vorig jaar 222.560 aanvragen, het hoogste van de EU. In verhouding tot het aantal inwoners werden in Griekenland de meeste aanvragen ingediend.

Voorlopige cijfers voor 2018 laten zien dat het aantal vluchtelingen dat naar de EU komt, zich stabiliseert. Tot en met april waren er zo’n 50.000 aanvragen per maand (dat is net zoveel als het aantal passagiers dat Schiphol iedere zes uur verwerkt). De meeste asielzoekers komen uit Syrië, Irak en Afghanistan.

De Europese economieën lijken alweer over het hoogtepunt van groei heen. Frankrijk verwacht dit jaar 1,8 procent te groeien. Eerder ging de regering nog uit van twee procent. Ook de Duitse Centrale Bank verlaagde vrijdag de vooruitzichten. De Bundesbank gaat nu uit van een groei van twee procent dit jaar. In december verwachtte de bankiers nog 2,5 procent. Voor volgend jaar is een groei van 1,9 procent voorzien. Nederland het beter dan de buren, maar ook hier zal het afkoelen. Volgens de Nederlandse Bank stijgt het BBP dit jaar 2,5 procent, volgend jaar 2,2 procent. Groot-Brittannië doet het matig en komt dit jaar uit op 1,3 procent, het laagste cijfer sinds 2009.

De Brexit, stijgende lonen, groeiende inflatie en de handelsoorlog met de VS zijn de oorzaken van de afnemende groei.

De vice-voorzitter van de Europese Commissie, Frans Timmermans, was gisteren in Warschau. Hij was daar om de Polen te overtuigen dat de juridische hervormingen die 3 juli ingaan, indruisen tegen de beginselen van de rechtsstaat en van de Europese Unie. Afgelopen december deed de EC aanbevelingen aan Polen en startte zij de artikel 7 procedure. In theorie kan die procedure leiden tot een schorsing van het EU-lidmaatschap.

De grote baas van het land, Jarosław Kaczyński, leider van regeringspartij PiS, is sinds eind april niet meer in het openbaar verschenen, dus sprak Timmermans met premier Morawiecki. De Polen bleven zich ook gisteren hard opstellen. Sommigen verwijten Timmermans dat hij er op uit is de boel te laten escaleren. Het was veelzeggend dat de ‘persconferentie’ na de ontmoeting nog geen vijf minuten duurde. Er konden geen vragen gesteld worden. Toch verliep het gesprek ‘constructief’, zo tweette Timmermans na afloop. Dat is diplomatentaal om te zeggen dat er nog lang geen oplossing is.

De Grieken en de inwoners van de Voormalige Joegoslavische Republiek Macedonië (FYROM) hebben na een kwart eeuw hun strijdbijl begraven. Het land gaat Noord Macedonië heten (maar dat kan ook nog Nieuw Macedonië worden). De overeenkomst maakt de weg vrij voor een lidmaatschap van de NAVO en de EU van Noord Macedonië. De inwoners van v/h FYROM moeten nog wel over de ‘historische oplossing’ stemmen in een referendum. Zeventig procent van de Grieken is tegen de naam. Zowel in Griekenland als in Skopje werden demonstranten onthaald op een douche van traangas.

Ter land en ter zee was de EU al de koers kwijt, maar nu heeft de Europese Unie ook problemen in de lucht. Of beter gezegd, in de ruimte. Airbustopman Tom Enders klaagt in een open brief aan Macron en Merkel over de ESA, het in Parijs en in Noordwijk gevestigde Europese ruimtevaartagentschap. Hij vindt dat Europa totaal niet klaar is voor de concurrentie van nieuwkomers als Elon Musks SpaceX, Jeff Bezos’ Blue Origen en China. Enders wil een Frans-Duits initiatief om een nieuwe impuls te geven aan de Europese ruimtevaartindustrie. Naar eigen zeggen werd zijn voorstel door Parijs en Berlijn koeltjes ontvangen.

Mocht er desondanks ooit een vloot Europese ruimteschepen tussen de sterren navigeren, dan moeten de euronauten opletten dat ze geen verkeersovertredingen begaan op de Melkweg. Ze zouden wel eens op de bon geslingerd kunnen worden door de nieuwe Amerikaans ruimtepolitie die Donald Trump gisteren in het leven riep.

Het House of Lords deelde gisteren opnieuw een klap uit aan Theresa May. De Britse premier hoopte dat ze op steun kon rekenen voor haar EU Withdrawal Bill en voor haar voorstel om de rol van het Parlement te beperken. Ze kwam van een koude kermis thuis. Ze zal vandaag aan de tand worden gevoeld door het Lagerhuis, maar ook door haar pro-Europese partijgenoten. Of May het einde van de dag haalt is niet zeker. De Britse media spreken vandaag zelfs van ‘Judgment Day’. Brexit-onderhandelaar Michel Barnier gooide vanmorgen in Wenen nog wat olie op het Brexit vuur door te zeggen dat het tijd is voor Groot-Brittannië om realistisch te worden over wat mogelijk is en wat niet.

Ondanks de nieuwe politieke tegenslag, beloofde May gisteren dat de NHS, het gekoesterde maar noodlijdende nationale gezondheidszorgsysteem, vanaf 2023 £20,5 miljard per jaar extra krijgt. Per week zou het gaan om zo'n £400 miljoen. Dat is nog meer dan op de beroemde rode Brexit-campagnebus beloofd werd. Een deel daarvan, £9 miljard, zou gefinancierd worden door het ‘Brexit dividend’, geld dat het VK over zou houden na vertrek uit de EU. Maar helaas voor de Britten:  dat dividend bestaat niet. Sterker nog: Brexit gaat de regering geld kosten. Het VK heeft nog tot zeker 2064 betalingsverplichtingen aan de EU. De begroting komt daardoor zwaar onder druk te staan en May heeft vooralsnog geen plan om dat gat te dichten. Mays nieuwste belofte is dan ook een pertinente leugen.

Schotland moet lid worden van de Europese Unie, zo wil de Schotse Nationale Partij (SNP). In het rapport [PDF] ‘Schotland, een nieuw pleidooi voor optimisme’ vergelijken de Schotten zich met twaalf andere ‘kleine onafhankelijke landen’ zoals Nederland, België en Zwitserland. En met die landen gaat het goed, dus redenen genoeg om bij de EU te blijven.

+++ 🇵🇱💶 Poolse parlementariërs stemden in met een salarisverlaging van 20 procent. Hun huidige salaris is ongeveer 2.350 euro per maand, vrij bescheiden vergeleken met de 7.813,40 euro bruto van hun Nederlandse collega’s. +++ 🇮🇪 De Ieren stemden massaal voor afschaffing van het abortusverbod. Dat referendum kwam op een democratische vernieuwende manier tot stand. Lees daarover dit artikel op De Correspondent. De Noord-Ierse buren daarentegen hebben nog steeds een abortusverbod. De laatste EU-lidstaat waar abortus nu nog verboden is, is Malta. +++ 🇷🇺 De EU heeft de sancties tegen Rusland verlengd met nog eens twaalf maanden. De maatregelen werden ingesteld na annexatie van de Krim door de Russen in 2014. +++ 🏳️‍🌈 Volgens het Hof van Justitie van de EU is “het begrip ‘echtgenoot’ geslachtsneutraal”. Daarmee zijn huwelijken tussen twee personen van hetzelfde geslacht de facto nu in de hele EU erkend. +++ 🇧🇪👮🏼‍♂️ België gaat onderzoeken of een “legertje geheim agenten” van de Spaanse inlichtingendienst Carles Puigdemont, de Catalaanse ex-president, gevolgd heeft tijdens zijn verblijf in Brussel. +++ 🇪🇸 Aan de andere kant van Spanje, in Baskenland, vormden 175.000 mensen een keten van 201,9 kilometer lang. Ze willen een referendum over de onafhankelijkheid van de autonome regio. Ze hebben 2.019 eisen, waaronder het legaliseren van drugs, van euthanasie en het kunnen meedoen aan het Eurovisie Songfestival. +++ ✈️ Polen heeft zijn eigen ‘Lelystad’: in het stadje Baranów stemden de inwoners massaal tegen de bouw van wat een van Europa’s grootste vliegvelden zou moeten worden. Het referendum is niet bindend. +++

🆕🎧🌎 Nieuwe podcast! Iedere twee weken presenteer ik Van Onze Correspondent. Een netwerk van twintig Nederlandse correspondenten overal op de planeet, brengt het kleine én het grote wereldnieuws in kaart.

💬 Praat mee over Europa op de Facebookpagina van deze nieuwsbrief. Vragen of opmerkingen kunnen naar eunews@devries.fr.

Dank voor het lezen van Europa Centraal. Voor slechts twee euro per maand steunt u onafhankelijke journalistiek over Europa. Doneren kan hier. Merci !